Επισκόπηση στην Ανοιχτή Πρόσβαση
Εστίαση στην ανοιχτή πρόσβαση αξιολογημένης έρευνας και προδημοσιεύσεων
από τον Peter Suber
Μετάφραση: Νάνσυ Ποντίκα
Αυτή είναι μια εισαγωγή στην ανοιχτή πρόσβαση για εκείνους που δε γνωρίζουν πολλά σχετικά με το θέμα. Ελπίζω να είναι αρκετά σύντομη ώστε να διαβάζεται, αρκετά εκτενής ώστε να είναι χρήσιμη, και οργανωμένη με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορείτε να περιηγηθείτε και να εξετάσετε με λεπτομέρεια μόνο ότι θα θέλατε να εξετάσετε λεπτομερώς. Δεν καλύπτει κάθε απόχρωση και δεν απαντάει σε κάθε ένσταση. Αλλά για εκείνους που θα το διαβάσουν, καλύπτει μεγάλο μέρος ώστε να αποτρέψει κάθε παρεξήγηση που προκάλεσε καθυστέρηση τον πρώτο καιρό.
Αν αυτή η επισκόπηση είναι πολύ εκτενής, δείτε τη συνοπτική εισαγωγή στην ανοιχτή πρόσβαση. Είναι διαθέσιμη σε μια ντουζίνα γλώσσες και μπορεί να εκτυπωθεί σε μια μόνο σελίδα, ανάλογα με το μέγεθος της γραμματοσειράς. Αν αυτά τα κομμάτια είναι πολύ συνοπτικά, δείτε ότι άλλο έχω γράψει για την ανοιχτή πρόσβαση.
Μόλις αποκτήσετε μια γενική ιδέα για την ανοιχτή πρόσβαση, ακολουθείστε τις νέες εξελίξεις στο πρόγραμμα OA Tracking Project και το SPARC Open Access Newsletter. (Το μπλογκ μου, Open Access News, αναφερόταν στις νέες εξελίξεις με λεπτομέρειες ξεκινώντας από τον Μάιο 2002. Το εγκατέλειψα τον Απρίλιο 2010, αλλά το αρχείο διατηρείται ηλεκτρονικά).
Σχόλια και προτάσεις είναι καλοδεχούμενα.
Peter Suber
Η βιβλιογραφία ανοιχτής πρόσβασης είναι ψηφιακή, διαδικτυακή, χωρίς κόστος, και είναι αποδεσμευμένη από την πλειοψηφία περιορισμών πνευματικών δικαιωμάτων και αδειοδότησης.
- Η ανοιχτή πρόσβαση αφαιρεί εμπόδια αντιτίμων (συνδρομές, τέλη αδειοδότησης, τέλη πληρωμής κατά τη χρήση) και εμπόδια αδείας (περισσότερους περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων και αδειοδότησης). Ο σύντομος ορισμός του PLoS- "ελεύθερη διαθεσιμότητα και απεριόριστη χρήση"- συνοπτικά περιγράφει και τα δυο στοιχεία.
- Υπάρχει κάποια ευελιξία σχετικά με τα εμπόδια αδειών που μετατίθενται. Για παράδειγμα, μερικοί παροχείς ανοιχτής πρόσβασης επιτρέπουν εμπορική επαναχρησιμοποίηση και μερικοί δεν το επιτρέπουν. Μερικοί επιτρέπουν τη δημιουργία παραγώγων και μερικοί δεν το επιτρέπουν. Αλλά όλοι οι μεγάλοι ορισμοί της ανοιχτής πρόσβασης συμφωνούν ότι η αφαίρεση του κόστους, ή ο περιορισμός των επιτρεπόμενων χρήσεων σαν "δίκαιη χρήση" ("fair use" όπως ονομάζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ή "fair dealing" όπως ονομάζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο) δεν είναι αρκετά.
- Η Πρωτοβουλία Ανοιχτής Πρόσβασης της Βουδαπέστης, (Budapest Open Access Initiative) περιγράφει τα εξής: "Υπάρχουν πολλές βαθμίδες και είδη εκτεταμένης και εύκολης πρόσβασης σε αυτήν τη συλλογή έργων. Με τον όρο "ανοιχτή πρόσβαση" σε αυτήν τη συλλογή έργων, εννοούμε την ελεύθερη διαθεσιμότητά του στο δημόσιο Διαδίκτυο, που επιτρέπει τους χρήστες να διαβάσουν, κατεβάσουν, αντιγράψουν, διανείμουν, εκτυπώσουν, ερευνήσουν, ή να συνδέσουν σε όλο το κείμενο αυτών των έργων, να τα ερευνήσουν για ευρετηρίαση, να τα χρησιμοποιήσουν σαν δεδομένα για λογισμικό, ή να τα χρησιμοποιήσουν για οποιονδήποτε άλλο νόμιμο σκοπό, χωρίς οικονομικούς, νομικούς ή τεχνολογικούς φραγμούς εκτός από τον αδιαχώριστο φραγμό της απόκτησης πρόσβασης στο Διαδίκτυο. Ο μόνος περιορισμός αναπαραγωγής ή διανομής, και ο μόνος ρόλος της διατήρησης πνευματικών δικαιωμάτων, πρέπει να ισχύει για να δίνει στους συγγραφείς τον έλεγχο σχετικά με την ακεραιότητα του έργου τους και το δικαίωμα να αναγνωρίζονται και να γίνεται αναφορά στο όνομά τους."
- Οι πρωτοβουλίες της Μπεθέστα (Bethesda) και του Βερολίνου (Berlin) περιγράφουν: Για να θεωρείται ένα έργο ότι είναι ανοιχτής πρόσβασης, ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων πρέπει να συγκαταθέσει προκαταβολικά το δικαίωμα στους χρήστες να "αντιγράψουν, χρησιμοποιήσουν, διανείμουν, διαβιβάσουν και εκθέσουν το έργο δημόσια και να κάνουν και να διανείμουν παράγωγα έργα, σε οποιοδήποτε ψηφιακό μέσο για οποιοδήποτε αξιόπιστο σκοπό, με την προϋπόθεση σωστής απόδοσης συγγραφικών δικαιωμάτων...."
- Ο ορισμός της "ανοιχτής πρόσβασης" των πρωτοβουλιών της Βουδαπέστης, (Budapest, Φεβρουάριος 2002), Μπεθέστα (Bethesda, Ιούνιος 2003), και του Βερολίνου (Berlin, October 2003) είναι οι πιο κεντρικοί και σημαίνοντες για το κίνημα ανοιχτής πρόσβασης. Μερικές φορές αναφέρομαι σε αυτές επιλεκτικά, και όταν αναφέρομαι στα κοινά τους σημεία, χρησιμοποιώ τον ορισμό ΒΒΒ .
- Όταν χρειάζεται να αναφερθούμε απερίφραστα σε υποπτυχές της ανοιχτής πρόσβασης, μπορούμε να δανειστούμε ορολογία από το συγγενικό κίνημα του ανοιχτού κώδικα λογισμικού. Η δωρεάν (gratis) ανοιχτή πρόσβαση αφαιρεί μόνο τα εμπόδια κόστους, και η με ελάχιστους ή καθόλου περιορισμούς (libre) ανοιχτή πρόσβαση αφαιρεί εμπόδια κόστους και τουλάχιστον μερικά εμπόδια αδειών. H gratis ανοιχτή πρόσβαση είναι χωρίς κόστος αλλά δεν είναι χωρίς περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων και αδειοδότησης. Οι χρήστες πρέπει είτε να περιοριστούν στη δίκαιη χρήση (fair use) ή να ζητήσουν άδεια αν θέλουν να την υπερβούν. Η libre ανοιχτή πρόσβαση είναι χωρίς κόστος και ρητά επιτρέπει τη χρήση πέραν της δίκαιης χρήσης (fair use). Η gratis ανοιχτή πρόσβαση είναι δωρεάν και μπορεί να χρησιμοποιηθεί.
- Εκτός από την αφαίρεση εμποδίων πρόσβασης, η ανοιχτή πρόσβαση πρέπει να είναι άμεση, και όχι με καθυστέρηση, και πρέπει να εφαρμόζεται σε ολόκληρο το κείμενο, όχι μόνο σε περιλήψεις και συνοψισμούς.
Η ανοιχτή πρόσβαση είναι συμβατή με τα πνευματικά δικαιώματα, αξιολόγηση συναδέλφων (peer review), έσοδα (ακόμα και κέρδος), εκτύπωση, διατήρηση, κύρος, ποιότητα, προώθηση καριέρας, ευρετηρίαση, και άλλα χαρακτηριστικά και υπηρεσίες που σχετίζονται με τη συμβατά επιστημονικά έργα.
- Η κύρια διαφορά είναι ότι οι λογαριασμοί δεν πληρώνονται από τους αναγνώστες και, ως συνέπεια, δεν λειτουργούν σαν εμπόδια πρόσβασης.
Η νομική βάση της ανοιχτής πρόσβασης είναι η συγκατάθεση του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων (για νεότερα έργα) ή η λήξη του πνευματικού δικαιώματος (για παλαιότερα έργα).
- Επειδή η ανοιχτή πρόσβαση χρησιμοποιεί τη συγκατάθεση του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων ή τη λήξη του πνευματικού δικαιώματος, δεν απαιτεί την μεταρρύθμιση, κατάργηση, ή παράβαση του νόμου για τα πνευματικά δικαιώματα.
- Ένας εύκολος, αποτελεσματικός και αυξανόμενα κοινός τρόπος για τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων να δηλώσουν τη συγκατάθεσή τους στην ανοιχτή πρόσβαση είναι να χρησιμοποιήσουν μια από τις άδειες του οργανισμού Creative Commons. Πολλές άλλες άδειες για ανοιχτό περιεχόμενο μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν. Οι κάτοχοι των πνευματικών δικαιωμάτων μπορούν επίσης να συνθέσουν τις δικές τους άδειες ή δηλώσεις αδειών και να τις επισυνάψουν στα έργα τους, (παρόλα αυτά υπάρχουν σωστοί λόγοι να μην το κάνετε χωρίς νομική συμβουλή).
- Όταν οι κάτοχοι των πνευματικών δικαιωμάτων συγκατατίθενται στην ανοιχτή πρόσβαση, σε τι συγκατατίθενται; Συνήθως συγκατατίθενται εκ των προτέρων στην απεριόριστη ανάγνωση, κατέβασμα, αντιγραφή, ανταλλαγή, αποθήκευση, εκτύπωση, αναζήτηση, διασύνδεση και αναζήτηση ολόκληρου του κειμένου του έργου. Οι περισσότεροι συγγραφείς επιλέγουν να διατηρήσουν το δικαίωμα να θέσουν φραγμό στη διανομή παραμορφωμένων ή λάθος αποδιδόμενων έργων. Μερικοί επιλέγουν να εμποδίσουν εμπορική επαναχρησιμοποίηση του έργου. Ουσιαστικά, αυτές οι συνθήκες εμποδίζουν τη λογοκλοπή, τη διαστρέβλωση, και μερικές φορές την εμπορική επαναχρησιμοποίηση, και δίνουν το δικαίωμα για όλες τις χρήσεις που απαιτούνται νόμιμα από τους λόγιους, συμπεριλαμβανομένου αυτών που απαιτούνται από τις τεχνολογίες που διευκολύνουν τη διαδικτυακή έρευνα έργων λογίων.
- Για έργα που δεν περιλαμβάνονται στο δημόσιο τομέα (public domain), η ανοιχτή πρόσβαση εξαρτάται από τη συγκατάθεση του κατόχου πνευματικών δικαιωμάτων. Ακολουθούν δύο σχετικά συμπεράσματα: (1) Η ανοιχτή πρόσβαση δεν είναι Napster for science. Αναφέρεται σε νόμιμη ανταλλαγή και όχι σε ανταλλαγή αδιαφορώντας για το νόμο. (2) Η ανοιχτή πρόσβαση σε έργα με πνευματικά δικαιώματα είναι εθελοντική, ακόμα και όταν μερικές φορές αποτελεί έναν όρο σε ένα εθελοντικό συμβόλαιο, όπως ένα συμβόλαιο εργασίας ή χρηματοδότησης. Η ανοιχτή πρόσβαση δεν υπάρχει σαν εθελοντής φρουρός, δεν παραβιάζει, δεν απαλλοτριώνει, ούτε είναι πειρατική.
- Φυσικά η ανοιχτή πρόσβαση μπορεί να εφαρμοστεί λανθασμένα και να παραβιάσει τα πνευματικά δικαιώματα. Αλλά το ίδιο μπορεί να γίνει και με τις συνηθισμένες εκδόσεις. Με λίγη φροντίδα μπορεί να εφαρμοστεί σωστά ώστε να μην παραβιάζει τα πνευματικά δικαιώματα. Όπως ακριβώς και οι συνηθισμένες εκδόσεις.
Η καμπάνια για την ανοιχτή πρόσβαση επικεντρώνεται στις συλλογές έργων που οι συγγραφείς παρέχουν στον κόσμο, χωρίς να περιμένουν να λάβουν κάποια πληρωμή.
- Αυτού του είδους τις συλλογές θα τις ονομάσω συλλογές χωρίς επίδομα συγγραφέων (royalty-free literature) . (Είναι ενδιαφέρων πως δεν υπάρχει ήδη καθιερωμένη ορολογία για αυτό.)
- Υπάρχουν δυο λόγοι για να επικεντρωθούμε στις συλλογές χωρίς επίδομα συγγραφέων. Πρώτον, μειώνουν το κόστος για τον παροχέα ή τον εκδότη. Δεύτερον, επιτρέπουν στο συγγραφέα να συγκαταθέσει για ανοιχτή πρόσβαση χωρίς να χάνει έσοδα.
- Η πιο σημαντικές συλλογές χωρίς επίδομα συγγραφέων για τους δικούς μας σκοπούς είναι το σύνολο των επιστημονικών άρθρων των λογίων που έχουν αξιολογηθεί από συναδέλφους και οι προδημοσιεύσεις. (Οι μη-ακαδημαϊκοί συχνά ξαφνιάζονται όταν μαθαίνουν ότι τα επιστημονικά περιοδικά γενικά δεν πληρώνουν τους συγγραφείς για τα άρθρα τους.)
- Είναι αυτονόητο πως κανείς δεν γράφει έργα χωρίς επίδομα συγγραφέων επιδιώκοντας το κέρδος. Οι ακαδημαϊκοί γράφουν άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά επειδή η αναβάθμιση της γνώσης στον τομέα τους αναβαθμίζει την καριέρα τους. Γράφουν για επιρροή, όχι για λεφτά. Δεν είναι τίποτα άλλο από την ανιδιοτελή τους επιθυμία να αναβαθμίσουν τη γνώση, ώστε να καταλάβουμε ότι αυτό συνοδεύεται από ένα έντονο προσωπικό ενδιαφέρον για αναβάθμιση της καριέρας τους. Η ανοιχτή πρόσβαση δεν εξαρτάται από αλτρουιστικό εθελοντισμό.
- Επειδή οι συγγραφείς δεν κερδίζουν χρήματα από τα άρθρα που εκδίδουν σε επιστημονικά περιοδικά, βρίσκονται σε πολύ διαφορετική θέση από τους μουσικούς και τους δημιουργούς ταινιών. Οι διαμάχες για ανοιχτή πρόσβαση στη μουσική, τις ταινίες και περιεχόμενο που δημιουργείται με σκοπό ένα επίδομα για τους συγγραφείς δεν μεταφέρεται στα επιστημονικά άρθρα.
- Η λογοτεχνία χωρίς επίδομα συγγραφέων αποτελεί τον πιο προσιτό καρπό της ανοιχτής πρόσβασης, αλλά η ανοιχτή πρόσβαση δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στη λογοτεχνία χωρίς επίδομα συγγραφέων. Η ανοιχτή πρόσβαση γίνεται εφικτή σε περιπτώσεις επιδόματος συγγραφέων για μονογραφίες, βιβλία αναγνωστικά, και νουβέλες, από τη στιγμή που οι συγγραφείς δώσουν τη συγκατάθεσή τους. Αλλά επειδή αυτοί οι συγγραφείς συχνά φοβούνται ότι θα χάσουν τα έσοδά τους, η συγκατάθεσή τους γίνεται πιο δύσκολη. Πρέπει να πεισθούν είτε, (1) ότι τα οφέλη της ανοιχτής πρόσβασης υπερβαίνουν την αξία του επιδόματος του συγγραφέα, ή (2) ότι η ανοιχτή πρόσβαση θα προκαλέσει ένα καθαρό κέρδος στις πωλήσεις. Παρόλα αυτά, υπάρχει αυξανόμενη απόδειξη ότι και οι δύο περιστάσεις ισχύουν για τις περισσότερες επιστημονικές μονογραφίες.
- Ούτε χρειάζεται επίσης η ανοιχτή πρόσβαση να περιορίζεται στη λογοτεχνία. Μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε ψηφιακό περιεχόμενο, από ακατέργαστα και ημι-ακατέργαστα δεδομένα φωτογραφιών, ήχου, βίντεο, πολυμέσων, και λογισμικού. Μπορεί να εφαρμοστεί σε έργα τα οποία γίνονται ψηφιακά από την αρχή και σε παλαιότερα έργα, όπως έργα που τα πνευματικά τους δικαιώματα βρίσκονται στον δημόσιο τομέα (public-domain) και αντικείμενα πολιτιστικής κληρονομιάς, τα οποία ψηφιοποιούνται αργότερα.
- Αναφέρομαι στα "άρθρα αξιολογημένης έρευνας και στις προδημοσιεύσεις τους" (preprints) στον υπότιτλο μου γιατί αυτός είναι ο στόχος της μεγαλύτερης δραστηριότητας της ανοιχτής πρόσβασης και η επικέντρωση αυτής της επισκόπησης, όχι επειδή θέτει τα όρια της ανοιχτής πρόσβασης.
Πολλές διακηρύξεις ανοιχτής πρόσβασης επικεντρώνονται στην έρευνα που χρηματοδοτείται από δημόσιους πόρους.
- Το επιχείρημα για πρόσβαση του κοινού στην έρευνα που χρηματοδοτείται από δημόσιους πόρους είναι ισχυρό, και ένας αυξανόμενος αριθμός κρατών απαιτούν ανοιχτή πρόσβαση στην έρευνα που χρηματοδοτείται από δημόσιους πόρους.
- Η καμπάνια για ανοιχτή πρόσβαση στην έρευνα που χρηματοδοτείται από δημόσιους φορείς εξαιρεί την (1) απόρρητη, στρατιωτική έρευνα, (2) έρευνα που επιφέρει ανακαλύψεις πατέντων, και (3) έρευνα που οι συγγραφείς δημοσιεύουν σε μορφή επιδόματος συγγραφέων, όπως είναι τα βιβλία. Η αναγνώριση αυτών των εξαιρέσεων είναι το λιγότερο πραγματιστική, και βοηθάει στην αποφυγή ανούσιων διαμαχών, ενώ βοηθάει στην ανοιχτή πρόσβαση του μεγαλύτερου και ευκολότερου μεριδίου της έρευνας που χρηματοδοτείται από δημόσιους πόρους.
- Ο τελευταίος τομέας αποτελεί έρευνα που είναι και τα δύο χωρίς επίδομα συγγραφέων και χρηματοδοτούμενη από δημόσιους φορείς. Η πολιτική των Συστημάτων Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών (US National Institutes of Health- NIH) είναι ένα καλό παράδειγμα.
- Αλλά το κίνημα της ανοιχτής πρόσβασης δεν περιορίζεται μόνο στην έρευνα που χρηματοδοτείται από δημόσιους πόρους και προσπαθεί για ανοιχτή πρόσβαση σε μη χρηματοδοτούμενη έρευνα ή χρηματοδοτούμενη από ιδιωτικά ιδρύματα (όπως τα ιδρύματα Wellcome Trust ή Howard Hughes Medical Institute).
Τα έργα ανοιχτής πρόσβασης δεν παράγονται ούτε δημοσιεύονται χωρίς κόστος.
- Κανένας σοβαρός υποστηρικτής της ανοιχτής πρόσβασης δεν ισχυρίστηκε ποτέ ότι τα έργα ανοιχτής πρόσβασης παράγονται χωρίς έξοδα, παρόλο που μερικοί ισχυρίζονται ότι η παραγωγή είναι αρκετά φθηνότερη εν συγκρίσει με τις συμβατές εκδόσεις, και ακόμα πιο φτηνή από τα ακριβά έργα που διατίθενται μόνο σε ηλεκτρονική μορφή. Το ερώτημα δεν είναι αν τα επιστημονικά έργα μπορεί να παράγονται χωρίς κόστος, αλλά αν υπάρχουν καλύτεροι τρόποι να πληρώνονται οι λογαριασμοί από το να χρεώνονται οι αναγνώστες και να δημιουργούνται εμπόδια πρόσβασης για τις βιβλιοθήκες.
- Όπως το τοποθετούν οι συχνές ερωτήσεις της Προκήρυξης της Βουδαπέστης (BOAI FAQ): "Η λέξη ελεύθερη είναι διφορούμενη. Εννοούμε ελεύθερη για τους αναγνώστες και όχι ελεύθερη για τους παραγωγούς. Γνωρίζουμε ότι τα έργα ανοιχτής πρόσβασης δεν είναι ελεύθερα (χωρίς κόστος) για να παραχθούν. Αλλά αυτό δεν αποκλείει την πιθανότητα του να είναι ελεύθερη κόστους (χωρίς τιμή) για τους αναγνώστες και τους χρήστες".
- Το κόστος παραγωγής έργων της ανοιχτής πρόσβασης, το όφελος από την παραγωγή μη συμβατής εκδιδόμενης βιβλιογραφίας και τα επιχειρησιακά μοντέλα κάλυψης του κόστους, εξαρτώνται από το αν τα έργα εκδίδονται μέσω των ανοιχτής πρόσβασης περιοδικών ή των ανοιχτής πρόσβασης αποθετηρίων. (Λεπτομέριες παρακάτω.)
- Για εκείνους που επιχειρηματολογούν ότι το κόστος παραγωγής έργων ανοιχτής πρόσβασης είναι μικρότερο από τα μη-ανοιχτά έργα τις ίδιας ποιότητας, που στηρίζουν το επιχείρημά τους; Συνοπτικά: Η ανοιχτή πρόσβαση δεν εκδίδεται έντυπα (αλλά το ίδιο γίνεται και με πολλά επιστημονικά περιοδικά που δεν είναι ανοιχτής πρόσβασης τη σημερινή εποχή). Η ανοιχτή πρόσβαση εκμηδενίζει τη διοίκηση συνδρομών (αναζητήσεις, ανιχνεύσεις, ανανέωση συνδρομητών, διακανονισμό τιμών και αδειοδότηση, συλλογή τελών). Η ανοιχτή πρόσβαση εκμηδενίζει τη διοίκηση των ψηφιακών δικαιωμάτων (DRM) (επιβεβαίωση χρηστών, αναγνώριση εξουσιοδοτημένων και μη εξουσιοδοτημένων χρηστών, εμπόδιση πρόσβασης στους μη εξουσιοδοτημένους). Η ανοιχτή πρόσβαση μειώνει ή εκμηδενίζει το νομικό κόστος (σύνταξη και επιβολή περιοριστικών αδειοδοτήσεων). Πολλά περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης εκμηδενίζουν την προώθηση αγαθών και στηρίζονται αποκλειστικά στη βοήθεια άλλων παραγόντων, όπως μηχανές αναζήτησης, μπλόγκερς (bloggers), φόρουμ συζητήσεων (discussion forums), κοινωνικό τάγγιγκ (social tagging), και κοινωνική δικτύωση (social networking). Με τη μείωση αυτών των εξόδων, η ανοιχτή πρόσβαση κερδίζει κάποιο όφελος αντί να συγκεντρώνει τέλη από τους συγγραφείς ή ιδρυματικές επιδοτήσεις.
- Από τη στιγμή που ολόκληρο το κείμενο είναι ανοιχτής πρόσβασης, άλλα συνοδευτικά που στοιχίζουν ή άλλες βελτιώσεις είναι συμβατά με την ανοιχτή πρόσβαση. Αν οι βελτιώσεις είναι ακριβές, τότε οι παροχείς τους μπορούν να επιβάλουν χρέος. Αν είναι αξιόλογα, τότε οι παροχείς μπορεί να βρουν άτομα που θα ήθελαν να τα αγοράσουν. Σε μερικά περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης, τα πρόσθετα που έχουν κάποιο κόστος παρέχουν τα κέρδη που καλύπτουν την ανοιχτή πρόσβαση.
Η ανοιχτή πρόσβαση είναι συμβατή με την αξιολόγηση συναδέλφων (peer review) και όλες οι μεγάλες διακηρύξεις ανοιχτής πρόσβασης για επιστημονική και ακαδημαϊκή λογοτεχνία επιμένουν στη σημαντικότητα της.
- Η αξιολόγηση συγγραφέων δεν εξαρτάται από την τιμή ή το μέσο του επιστημονικού περιοδικού. Ούτε εξαρτάται από την αξία, ακεραιότητα, ή αξιοπιστία της αξιολόγησης των συγγραφέων.
- Ένας από τους λόγους που γνωρίζουμε ότι η αξιολογημένη έρευνα στα επιστημονικά περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης μπορεί να είναι αξιόπιστη και αντικειμενική, όπως στα συμβατικά επιστημονικά περιοδικά, είναι ότι χρησιμοποιούνται οι ίδιες μέθοδοι και τα ίδια πρότυπα, ή ότι οι ίδιοι άνθρωποι (εκδότες και κριτές) όπως στα συμβατά επιστημονικά περιοδικά.
- Οι συμβατικοί εκδότες μερικές φορές ισχυρίζονται ότι ένα κοινό χρηματοδοτούμενο μοντέλο για τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης (όπως η χρέωση τελών των συγγραφέων των αποδεχούμενων άρθρων ή των χορηγών τους) θέτει σε κίνδυνο την αξιολόγηση. Έχω απαντήσει σε αυτούς τους ισχυρισμούς εκτενώς κάπου αλλού (1, 2).
- Τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης μπορούν να χρησιμοποιούν συμβατούς τρόπους για την αξιολόγηση των συγγραφέων ή μπορούν να χρησιμοποιήσουν πρωτοποριακές νέες μεθόδους εκμεταλλευόμενα το νέο μέσο και το διαδραστικό δίκτυο ενώνοντας τους ακαδημαϊκούς μεταξύ τους. Παρόλα αυτά, η εκμηδένιση των εμποδίων πρόσβασης και η πράξη αξιολόγησης των συγγραφέων είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους. Η ανοιχτή πρόσβαση είναι συμβατή με οποιοδήποτε είδος αξιολόγησης συγγραφέων και δεν προϋποθέτει κάποιο συγκεκριμένο μοντέλο.
- Παρόλα αυτά, το αντίστροφο δεν ισχύει. Μερικά νέα μοντέλα αξιολόγησης συγγραφέων προϋποθέτουν ανοιχτή πρόσβαση, για παράδειγμα τα μοντέλα για "ανοιχτή αξιολόγηση", σύμφωνα με το οποίο τα κατατιθέμενα χειρόγραφα είναι ανοιχτής πρόσβασης (πριν ή μετά την αξιολόγηση συγγραφέων που έχει γίνει από το περιοδικό) και μετά αξιολογούνται από την ερευνητική κοινότητα. Η ανοιχτή αξιολόγηση απαιτεί ανοιχτή πρόσβαση, αλλά η ανοιχτή πρόσβαση δεν απαιτεί ανοιχτή αξιολόγηση.
- Στους περισσότερους κλάδους και τομείς οι συντάκτες και κριτές που κάνουν την αξιολόγηση των συγγραφέων δωρίζουν την εργασία τους, όπως ακριβώς και οι συγγραφείς. Ακόμα και όταν πληρώνονται η ανοιχτή πρόσβαση στα άρθρα είναι ακόμα πιθανή, απλά απαιτεί μεγαλύτερη επιδότηση.
- Παρόλο που αυτοί που ασκούν συντακτικές αποφάσεις συνήθως δωρίζουν την εργασία τους, η αξιολόγηση των συγγραφέων έχει κόστος. Διανομή των αρχείων στους κριτές, επίβλεψη για το ποιός έχει τι, επίβλεψη της εξέλιξης, υπενθυμίσεις σε αυτούς που κάνουν αξιολόγηση κειμένων όταν καθυστερούν, συγκέντρωση σχολίων και η διανομή τους στα σωστά άτομα, οργάνωση επικοινωνίας, διαχωρισμός εκδοχών, συλλογή δεδομένων, και ούτω καθεξής. Όλο και περισσότερο αυτά τα μη συντακτικά έργα γίνονται αυτόματα από το λογισμικό, συμπεριλαμβανομένου του ελεύθερου και ανοιχτού κώδικα λογισμικού.
Υπάρχουν δύο βασικά μέσα για να εφαρμοστεί η ανοιχτή πρόσβαση, τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης ("gold OA") και τα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης ("green OA").
- Η μέγιστη διαφορά τους είναι ότι τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης κάνουν αξιολόγηση συγγραφέων, ενώ τα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης δεν κάνουν. Αυτή η διαφορά εξηγεί και τις άλλες μεταξύ τους διαφορές, ιδιαίτερα το κόστος ίδρυσης και λειτουργίας.
- Υπάρχουν και άλλα μέσα, στα οποία δεν θα αναφερθώ εδώ, όπως οι προσωπικές ιστοσελίδες, τα ηλεκτρονικά βιβλία (ebooks), τα φόρουμς συζητήσεων, οι λίστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τα μπλόγκ, τα βίκι, τα βίντεο, τα ηλεκτρονικά αρχεία, τα RSS Feeds και η απευθείας κοινή ανταλλαγή χωρίς διακομιστή (P2P File Sharing). Χωρίς αμφιβολία θα υπάρχουν περισσότερα στο μέλλον.
- Οι περισσότεροι ακτιβιστές αναφέρονται στην ανοιχτή πρόσβαση μέσω των περιοδικών σαν χρυσή ανοιχτή πρόσβαση (gold OA) (ανεξάρτητα από το επιχειρησιακό μοντέλο του περιοδικού) και στην ανοιχτή πρόσβαση μέσω των αποθετηρίων σαν πράσινη ανοιχτή πρόσβαση (green OA).
- Ο διαχωρισμός μεταξύ green/gold (πράσινου/χρυσού) αναφέρεται στα μέσα και τον τρόπο διανομής, όχι στα δικαιώματα των χρηστών ή τον βαθμό ανοιχτής πρόσβασης. Δεν είναι αντίστοιχο με τον διαχωρισμό μεταξύ δωρεάν με ελάχιστους ή καθόλου περιορισμούς (gratis/libre).
Περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης ("χρυσή ανοιχτή πρόσβαση")
- Τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης κάνουν αξιολόγηση συγγραφέων.
- Τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης επιτρέπουν πιο εύκολα στους συγγραφείς να διατηρήσουν τα πνευματικά τους δικαιώματα από τα περιοδικά μη-ανοιχτής πρόσβασης.
- Τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης μπορούν πιο εύκολα από τα ανοιχτά αποθετήρια να παρέχουν ανοιχτή πρόσβαση με ελάχιστους ή καθόλου περιορισμούς. Τα ανοιχτά αποθετήρια δεν μπορούν συνήθως να δώσουν άδεια για ανοιχτή πρόσβαση με ελάχιστους ή καθόλου περιορισμούς από μόνα τους. Αλλά τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης μπορούν.
- Μερικοί εκδότες ανοιχτής πρόσβασης είναι μη-κερδοσκοπικοί (π.χ. Public Library of Science or PLoS) και μερικοί κερδοσκοπικοί (BioMed Central or BMC).
- Τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης πληρώνουν τους λογαριασμούς τους, περίπου όπως οι σταθμοί της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου: αυτοί που έχουν ενδιαφέρον για τη διάδοση του περιεχομένου προπληρώνουν το κόστος παραγωγής ώστε η πρόσβαση να είναι ελεύθερη σε όλους με τον σωστό εξοπλισμό. Μερικές φορές αυτό σημαίνει πως τα περιοδικά μπορούν να λαμβάνουν οικονομικούς πόρους από ένα πανεπιστήμιο ή μια επαγγελματική κοινότητα. Μερικές φορές σημαίνει πως τα περιοδικά πρέπει να χρεώσουν ένα κόστος έκδοσης στα αποδεκτά άρθρα, τα οποία πληρώνονται είτε από τον συγγραφέα ή από τον σπόνσορα του συγγραφέα (εργοδότη, χρηματοδότη). Τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης με κόστος έκδοσης συνήθως παραιτούνται του δικαιώματος σε περιπτώσεις οικονομικών δυσκολιών. Τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης που χρηματοδοτούνται από ινστιτούτα συνήθως δεν χρεώνουν κάποιο κόστος έκδοσης. Τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης μπορούν να επιβάλλουν μικρότερες επιδοτήσεις ή κόστη αν έχουν εισόδημα από άλλες εκδόσεις, διαφημίσεις, ακριβά επιπρόσθετα, ή βοηθητικές υπηρεσίες. Μερικά ινστιτούτα και κοινοπραξίες παρέχουν και εκπτώσεις στο ποσό του κόστους. Μερικοί εκδότες ανοιχτής πρόσβασης (όπως οι BMC και PLoS) παραιτούνται του δικαιώματος να επιβάλουν κόστος από όλους τους ερευνητές που σχετίζονται με πανεπιστήμια που έχουν αγοράσει ετήσια συνδρομή σε αυτά τα περιοδικά.
- Μια κοινή παρεξήγηση είναι ότι όλα τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης χρησιμοποιούν το μοντέλο "πληρωμής συγγραφέων" ("author pays"). Υπάρχουν δύο λάθη εδώ. Το πρώτο είναι να υποθέσουμε ότι υπάρχει μόνο ένα επιχειρησιακό μοντέλο για τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης, ενώ υπάρχουν πολλά. Το δεύτερο είναι να υποθέσουμε ότι η χρέωση ενός προστιθέμενου κόστους είναι μοντέλο "πληρωμής συγγραφέων". Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης (70%) δεν χρεώνουν το συγγραφέα. Επίσης, τα περισσότερα συμβατά ή τα περιοδικά μη-ανοιχτής πρόσβασης (75%) χρεώνουν τους συγγραφείς. Όταν τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης χρεώνουν, το κόστος αυτό συχνά καλύπτεται από τον χορηγό του συγγραφέα (εργοδότη ή χρηματοδότη) ή παραιτούνται του δικαιώματος, δεν πληρώνεται από την τσέπη του συγγραφέα.
- Ένα μεγάλο μέρος πανεπιστημίων διατηρούν χρήματα για να πληρώνουν το κόστος των εκδόσεων για λογαριασμό του πανεπιστημιακού προσωπικού που επέλεξε να εκδώσει σε περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης που επιβάλουν κάποιο κόστος.
- Μερικοί υποστηρικτές της ανοιχτής πρόσβασης χρησιμοποιούν ένα κώδικα χρωμάτων για να κατηγοριοποιήσουν τα περιοδικά: χρυσό (gold) (παρέχουν ανοιχτή πρόσβαση στα αξιολογούμενα άρθρα τους, χωρίς καθυστερήσεις), πράσινο (green) (επιτρέπουν τους συγγραφείς να καταθέτουν τα αξιολογούμενα άρθρα σε ανοιχτής πρόσβασης αποθετήρια), ανοιχτό πράσινο (pale green) (αδειοδοτεί, π.χ. δεν αντιτίθεται στη κατάθεση προδημοσιεύσεων από τους συγγραφείς), γκρι (gray) (τίποτα από τα παραπάνω).
- Για περισσότερες πληροφορίες για τα επιχειρησιακά μοντέλα των περιοδικών ανοιχτής πρόσβασης δείτε στη λίστα του OAD, τους οδηγούς των εκδοτών περιοδικών ανοιχτής πρόσβασης (Guides for OA journal publishers).
- Μπορούμε να είμαστε σίγουροι πως τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης είναι οικονομικά βιώσιμα γιατί το αληθινό κόστος της αξιολόγησης των συναδέλφων, της προετοιμασίας του χειρογράφου, και της ανοιχτά προσβάσιμης διανομής είναι αισθητά μικρότερο από τις τιμές που πληρώνουμε αυτή την περίοδο για συνδρομητικά περιοδικά. Ήδη πολλά λεφτά που έχουν δεσμευτεί στο σύστημα υποστήριξης των περιοδικών. Επίσης, καθώς η ανοιχτή πρόσβαση επεκτείνεται, οι βιβλιοθήκες θα αντιλαμβάνονται μεγάλα οφέλη από την αλλαγή, ακύρωση, ή κατάργηση των περιοδικών μη-ανοιχτής πρόσβασης.
- Για μια λίστα όλων των περιοδικών ανοιχτής πρόσβασης σε όλους τους τομείς και τις γλώσσες, δείτε τη βάση Directory of Open Access Journals.
- Για νέα σχετικά με τα περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης ακολουθείστε τα ταγκς oa.journals και oa.gold στο πρόγραμμα OA Tracking Project.
Αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης ("green OA"):
- Τα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης μπορούν να οργανωθούν με βάση την ειδικότητα (π.χ. arXiv για την φυσική) ή το ινστιτούτο (π.χ. DASH για το Χάρβαρντ). Όταν τα πανεπιστήμια έχουν αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης, εκτός από την ανοιχτή πρόσβαση λαμβάνουν μέτρα και για να διασφαλίσουν τη μακροχρόνια διατήρηση του υλικού.
- Τα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης δεν κάνουν τα ίδια αξιολόγηση έρευνας. Παρόλα αυτά, γενικά περιέχουν άρθρα που έχουν αξιολογηθεί κάπου αλλού.
- Τα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης μπορούν να έχουν προδημοσιεύσεις, μεταδημοσιεύσεις ή και τα δυο.
- Η προδημοσίευση είναι κάθε εκδοχή ενός κειμένου πριν από την αξιολόγηση και τη δημοσίευση, συνήθως η εκδοχή που κατατίθεται σε ένα περιοδικό.
- Η μεταδημοσίευση είναι κάθε εκδοχή κειμένου που έχει εγκριθεί της αξιολόγησης. Μερικές φορές είναι καλό να διακρίνουμε δύο είδη μεταδημοσιεύσεων: (α) αυτά που έχουν αξιολογηθεί αλλά δεν έχει γίνει μορφοποίηση και (β) αυτά που και έχουν αξιολογηθεί και έχουν μορφοποιηθεί. Μερικά περιοδικά δίνουν στους συγγραφείς την άδεια να καταθέσουν το πρώτο και όχι το δεύτερο είδος σε ένα αποθετήριο ανοιχτής πρόσβασης.
- Τα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης μπορούν να περιλαμβάνουν προδημοσιεύσεις και μεταδημοσιεύσεις άρθρων περιοδικών, διατριβές, υλικό διδασκαλίας, βάσεις δεδομένων τμημάτων, αρχεία με δεδομένα, αρχεία ήχου και βίντεο, ακαδημαϊκά αρχεία, ή ψηφιακές συλλογές βιβλιοθηκών. Ο προϋπολογισμός του κόστους διατήρησης ενός αποθετηρίου εξαρτάται κρίσιμα από τις λειτουργίες του. Αν το μέσο κόστος ενός ιδρυματικού αποθετηρίου είναι τώρα υψηλό, είναι επειδή το μέσο ιδρυματικό αποθετήριο τώρα κάνει πολλά περισσότερα από το να παρέχει απλά ανοιχτή πρόσβαση στα κατατιθέμενα άρθρα.
- Τα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης παρέχουν ανοιχτή πρόσβαση από προεπιλογή σε όλο τους το περιεχόμενο. Τα περισσότερα τώρα επιτρέπουν και "σκοτεινές καταθέσεις" ("dark deposits") που μπορεί να γίνουν ανοιχτής πρόσβασης κάποια στιγμή στο μέλλον. Αυτό είναι χρήσιμο όταν υπάρχει συνεργασία με εκδότες που επιτρέπουν πράσινη ανοιχτή πρόσβαση (green OA) μόνο μετά από κάποια περίοδο απαγόρευσης. Οι συγγραφείς μπορούν να καταθέτουν τα νέα τους άρθρα αμέσως μετά τη δημοσίευσή τους και να τα αλλάζουν σε ανοιχτή πρόσβαση όταν η περίοδος απαγόρευσης λήξει.
- Οι συγγραφείς δε χρειάζονται καμία άδεια για να καταθέσουν προδημοσιεύσεις. Όταν τελειώσουν να γράφουν το προδημοσίευμά τους, ακόμα είναι κάτοχοι των πνευματικών δικαιωμάτων του κειμένου τους. Αν οι εκδότες αρνηθούν να σκεφτούν για έκδοση άρθρα που έχουν κυκλοφορήσει σαν προδημοσιεύσεις, αυτή είναι μια προαιρετική πολιτική κατάθεσης του περιοδικού, όχι μια απαίτηση των πνευματικών δικαιωμάτων. (Μερικά περιοδικά έχουν αυτήν την πολιτική, που ονομάζεται Ingelfinger Rule, η οποία φαίνεται να εξασθενεί, και κυρίως σε τομείς εκτός της ιατρικής.)
- Αν οι συγγραφείς μεταφέρουν πνευματικά δικαιώματα σε έναν εκδότη, τότε η αρχειοθέτηση ανοιχτής πρόσβασης απαιτεί την άδεια του εκδότη. Οι περισσότεροι εκδότες που έχουν ερευνηθεί (60+%) ήδη δίνουν άδεια για αρχειοθέτηση της μεταδημοσίευσης. Πολλοί άλλοι το κάνουν αν τους ζητηθεί, και σχεδόν όλοι συμβιβάζονται με μια υποχρεωτική πολιτική αρχειοθέτησης σε αποθετήριο (green OA) από τον χρηματοδότη του συγγραφέα ή εργοδότη. Παρόλα αυτά, όταν οι συγγραφείς διατηρούν το δικαίωμα να εξουσιοδοτούν ανοιχτή πρόσβαση, τότε μπορούν να εξουσιοδοτήσουν ανοιχτή πρόσβαση από μόνοι τους χωρίς να διαπραγματευθούν με τους εκδότες.
- Όταν οι συγγραφείς μεταφέρουν τα πνευματικά τους δικαιώματα στους εκδότες, μεταφέρουν αυτόματα και την απόφασή τους για ανοιχτή πρόσβαση. Παρόλο που πολλοί εκδότες δέχονται ανοιχτή πρόσβαση με κατάθεση σε αποθετήρια (green OA) πολλοί δεν το κάνουν. Επιπλέον, μερικοί τροποποιούν την άδεια τους και άλλοι προσθέτουν νέους περιορισμούς με τον καιρό, όπως τέλη και απαγορευτικές περιόδους. Για αυτούς τους λόγους υπάρχει μια αυξανόμενη τάση στους ακαδημαϊκούς συγγραφείς να διατηρούν το δικαίωμα να παρέχουν ανοιχτή πρόσβαση με κατάθεση σε αποθετήριο (green OA) και μεταφέρουν μόνο τα υπόλοιπα δικαιώματά τους στους εκδότες. Μερικοί το κάνουν αυτό μέσω του συμβολαίου προσθήκης των συγγραφέων (author addenda) το οποίο τροποποιεί το σύνηθες συμβόλαιο πνευματικών δικαιωμάτων των εκδοτών. Μερικοί χρηματοδότες (όπως Wellcome Trust και NIH) απαιτούν από τους συγγραφείς να διατηρήσουν τα βασικά δικαιώματα όταν δημοσιεύουν άρθρα περιοδικών. Σε μερικά πανεπιστήμια (όπως το Χάρβαρντ και το ΜΙΤ ) οι καθηγητές παραχωρούν στο πανεπιστήμιο το μη-αποκλειστικό δικαίωμα να παρέχουν ανοιχτή πρόσβαση στη δουλειά τους.
- Επειδή οι πολιτικές διατήρησης δικαιωμάτων λύνουν το πρόβλημα ανοιχτής πρόσβασης με κατάθεση σε αποθετήριο για μελλοντικά έργα, δεν υπάρχει ανάγκη οι πολιτικές ανοιχτής πρόσβασης για κατάθεση σε αποθετήριο να επιτρέπουν υπεκφυγές για τη μειοψηφία των εκδοτών, για παράδειγμα να απαιτούν ανοιχτή πρόσβαση "που υπόκειται στα πνευματικά δικαιώματα" ή "εκτός αν το επιτρέπουν οι εκδότες". Μπορεί να υπάρχουν καλοί λόγοι για να δημιουργούνται επιλογές αποχώρησης για τους συγγραφείς, όπως κάνει το Χάρβαρντ, αλλά δεν υπάρχει λόγος να δημιουργείται επιλογή αποχώρησης για τους εκδότες. Όταν οι συγγραφείς δίνουν την άδεια για ανοιχτή πρόσβαση, ενώ είναι ακόμα κάτοχοι των πνευματικών δικαιωμάτων, δε χρειάζεται να ζητήσουν την άδεια από τους εκδότες αργότερα και δε χρειάζεται να ανησυχούν για παραβάσεις. Οι χρηματοδότες και τα πανεπιστήμια είναι αντίθετα με τους εκδότες και μπορούν να υιοθετήσουν πολιτικές για να εξασφαλίσουν ανοιχτή πρόσβαση με κατάθεση σε αποθετήριο και την άδεια να το κάνουν νόμιμο.
- Επειδή οι περισσότεροι εκδότες επιτρέπουν ανοιχτή πρόσβαση με κατάθεση σε αποθετήριο και επειδή η ανοιχτή πρόσβαση με κατάθεση σε αποθετήριο είναι καλόπιστη (bona fide) μορφή της ανοιχτής πρόσβασης, οι συγγραφείς που αποτυγχάνουν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία αποτελούν κυρίως το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ανοιχτή πρόσβαση παρά οι εκδότες που αποτυγχάνουν να προσφέρουν την ευκαιρία. Οι χρηματοδότες και τα πανεπιστήμια είναι σε θέση να κλείσουν το κενό και να διασφαλίσουν ανοιχτή πρόσβαση με κατάθεση σε αποθετήριο για το 100% της δημοσιευμένης δουλειάς από τους υποτρόφους και τους καθηγητές τους. Επειδή οι συγγραφείς δεν μπορούν να κλείσουν αυτό το κενό από μόνοι τους, οι χρηματοδότες και τα πανεπιστήμια που αποτυγχάνουν να κλείσουν το κενό δεν πρέπει να κατηγορούν κανέναν άλλον από τον εαυτό τους, αν οι τιμές των περιοδικών που μεγαλώνουν γρήγορα αυξήσουν το αυξανόμενο κλάσμα της μη-προσβάσιμης νέας έρευνας σε αυτούς που τη χρειάζονται. Όλοι οι εκδότες μπορούν να βοηθήσουν τη διαδικασία και μερικοί το κάνουν ήδη. Αλλά δεν υπάρχει λόγος να εξαρτόμαστε από τους εκδότες, όταν μπορούμε να εξαρτόμαστε από τους εαυτούς μας.
- Μια βάση δεδομένων που επιτρέπει την αναζήτηση πολιτικών πνευματικών δικαιωμάτων και την αρχειοθέτηση είναι το Project SHERPA.
- Επειδή οι περισσότεροι εκδότες περιοδικών δίνουν άδεια για ανοιχτή πρόσβαση μέσω της κατάθεσης σε αποθετήρια, το βάρος πέφτει στους συγγραφείς να εκμεταλλευτούν την πιθανότητα. Αυτό σημαίνει ότι οι συγγραφείς μπορούν να δημοσιεύσουν σχεδόν σε οποιοδήποτε περιοδικό θα δεχθεί τη δουλειά τους (ανοιχτής ή κλειστής πρόσβασης) και να παρέχουν ανοιχτή πρόσβαση στο αξιολογημένο κείμενο μέσω ενός ανοιχτού αποθετηρίου. (Δυστυχώς, η συμβατότητα της ανοιχτής πρόσβασης με κατάθεση σε αποθετήριο στα περισσότερα από τα περιοδικά μη ανοιχτής πρόσβασης είναι ακόμα ένα από τα καλύτερα κρυμμένα μυστικά των επιστημονικών εκδόσεων.)
- Τα πιο χρήσιμα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης είναι συμβατά με το πρωτόκολλο Open Archives Initiative (OAI) για τη συγκομιδή μεταδεδομένων (metadata harvesting), που τα κάνει διαλειτουργικά. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι οι χρήστες μπορούν να βρούνε ένα έργο σε ένα αρχείο συμβατό με το πρότυπο ΟΑΙ χωρίς να γνωρίζουν ποιά αρχεία υπάρχουν, που βρίσκονται, ή το περιεχόμενο τους. (Όσο και αν φαίνεται μπερδεμένο, η ανοιχτή πρόσβαση και το ΟΑΙ είναι ξεχωριστές αλλά επικαλυπτόμενες πρωτοβουλίες που δεν θα πρέπει να μπερδεύονται.)
- Κάθε πανεπιστήμιο στον κόσμο μπορεί και πρέπει να έχει το δικό του αποθετήριο ανοιχτής πρόσβασης και να είναι συμβατό με το ΟΑΙ πρότυπο και μια πολιτική που να ενθαρρύνει ή να απαιτεί οι καθηγητές του να καταθέτουν τα αποτελέσματα της έρευνας τους στο αποθετήριο. Ένας μεγάλος αριθμός το κάνει.
- Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι τα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης είναι οικονομικά βιώσιμα γιατί είναι τόσο ανέξοδα. Υπάρχουν πολλά δωρεάν και ανοιχτού λογισμικού κώδικα συστήματα για το χτίσιμο και τη διατήρησή τους. Η κατάθεση νέων άρθρων κρατάει μόνο μερικά λεπτά, και γίνεται από τους συγγραφείς και όχι από τους διαχειριστές των αρχείων. Σε κάθε περίπτωση, τα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης ωφελούν τα ινστιτούτα που τα υποστηρίζουν με το να ενισχύουν την ορατότητα και την επιρροή των άρθρων, των συγγραφέων, και του ινστιτούτου.
- Οι δύο μεγαλύτερες λίστες αποθετηρίων ανοιχτής πρόσβασης στον κόσμο είναι το Directory of Open Access Repositories (OpenDOAR) και το Registry of Open Access Repositories (ROAR).
- Για νέα σχετικά με τα αποθετήρια ανοιχτής πρόσβασης, ακολουθείστε τα ταγκς oa.repositories και oa.green του OA Tracking Project.
Το πρόγραμμα ανοιχτής πρόσβασης είναι εποικοδομητικό, όχι καταστροφικό.
- Ο στόχος της καμπάνιας για την ανοιχτή πρόσβαση είναι εποικοδομητικός γιατί προσφέρει ανοιχτή πρόσβαση σε ένα μεγάλο μέρος της βιβλιογραφίας, όχι καταστροφικός με την έννοια ότι επιδιώκει να καταργήσει τα περιοδικά κλειστής πρόσβασης και τους εκδότες τους. Οι συνέπειες μπορεί να είναι ίδιες και μπορεί και να μην είναι (αυτό εξαρτάται) αλλά ο στόχος δεν επικαλύπτεται.
- Παρόλο που οι τιμές των περιοδικών έχουν αυξηθεί τέσσερις φορές πάνω από τον πληθωρισμό από τα μέσα του 1980, ο σκοπός της ανοιχτής πρόσβασης δεν είναι να τιμωρήσει ή να υποβαθμίσει τα ακριβά περιοδικά, αλλά να παρέχει μια προσβάσιμη εναλλακτική και να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τη νέα τεχνολογία- το διαδίκτυο- για να ερευνήσει την διάδοση και να μειώσει το κόστος. Επιπλέον, για τους ίδιους τους ερευνητές, το σημαντικότερο κίνητρο δεν είναι να λύσουν το πρόβλημα της κρίσης των τιμών των περιοδικών, αλλά να φέρουν ευρύτερη και ευκολότερη πρόσβαση στους αναγνώστες και ένα μεγαλύτερο κοινό και επιρροή στους συγγραφείς.
- Οι εκδότες δεν είναι όλοι ίδιοι. Μερικοί προσφέρουν ήδη ανοιχτή πρόσβαση, μερικοί προσφέρουν υβριδικά μοντέλα, μερικοί πειραματίζονται, και μερικοί σκέφτονται να πειραματιστούν. Από αυτούς που δεν προσφέρουν ανοιχτή πρόσβαση, μερικοί είναι αντίθετοι, και μερικοί απλά δεν έχουν πειστεί. Ανάμεσα σε αυτούς που δεν έχουν πειστεί, μερικοί προσφέρουν μεγαλύτερο μέρος υλικού δωρεάν από άλλους. Ανάμεσα σε αυτούς που είναι αντίθετοι, μερικοί έχουν αποφασίσει να μην το παρέχουν οι ίδιοι, ενώ άλλοι κάνουν ενεργή άσκηση πίεσης αντιτιθέμενοι σε πολιτικές που το υποστηρίζουν ή το απαιτούν. Μερικοί είναι αντίθετοι με την χρυσή (gold) ανοιχτή πρόσβαση αλλά όχι με την πράσινη (green), ενώ άλλοι είναι αντίθετοι με την πράσινη και όχι με την χρυσή. Όταν αυτές οι δύο έννοιες δεν είναι ξεκάθαρες η ανοιχτή πρόσβαση δεν κερδίζει τίποτα και πιθανώς χάνει συμμάχους.
- Η προώθηση της ανοιχτής πρόσβασης δεν απαιτεί τo μποϊκοτάρισμα κανενός είδους λογοτεχνίας, κανενός είδους περιοδικού, ή κανενός είδους εκδότη. Η προώθηση της ανοιχτής πρόσβασης δε χρειάζεται να προκαλέσει προβλήματα στους εκδότες, και τα προβλήματα των εκδοτών δε χρειάζονται για να αναβαθμίσουν την ανοιχτή πρόσβαση. Η επικέντρωση της υποβάθμισης των περιοδικών μη ανοιχτής πρόσβασης και των εκδοτών τους παρεξηγεί το σκοπό της ανοιχτής πρόσβασης.
- Η βιβλιογραφία ανοιχτής και κλειστής πρόσβασης μπορεί να συνυπάρχει. Το γνωρίζουμε αυτό γιατί συνυπάρχουν τώρα. Δεν γνωρίζουμε αν αυτή η συνύπαρξη είναι προσωρινή ή αν θα είναι για πάντα, αλλά ο πιο αποτελεσματικός και εποικοδομητικός τρόπος να το βρούμε είναι να υποστηρίξουμε την ανοιχτή πρόσβαση και να δούμε τι θα συμβεί σε αυτούς που δεν προσφέρουν ανοιχτή πρόσβαση, και όχι να λοξοδρομήσουμε της πορείας να βοηθήσουμε την ανοιχτή πρόσβαση για να τιμωρήσουμε αυτούς που δεν τη βοηθάνε.
- Η ανοιχτή πρόσβαση δεν είναι συνώνυμη με την παγκόσμια πρόσβαση.
- Ακόμα και όταν η ανοιχτή πρόσβαση έχει επιτευχθεί, υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερα εμπόδια πρόσβασης:
- Εμπόδια φιλτραρίσματος και λογοκρισίας. Πολλά πανεπιστήμια, εργοδότες, και κυβερνήσεις θέλουν να περιορίσουν αυτά που βλέπουμε.
- Εμπόδια γλώσσας. Το μεγαλύτερο μέρος της διαδικτυακής βιβλιογραφίας είναι στα αγγλικά, ή μόνο σε μια γλώσσα, και η μετάφραση με μηχανές είναι πολύ αδύναμη.
- Εμπόδια πρόσβασης για άτομα με ειδικές ανάγκες. Οι περισσότερες ιστοσελίδες δεν είναι ακόμα τόσο προσβάσιμες σε άτομα με ειδικές ανάγκες όπως θα έπρεπε.
- Εμπόδια συνδεσιμότητας. Ο ψηφιακός διαχωρισμός (digital divide) κρατάει δισεκατομμύρια ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένου και διακεκριμένων ερευνητών χωρίς πρόσβαση.
- Ακόμα και αν θέλουμε να απομακρύνουμε αυτά τα τέσσερα πρόσθετα εμπόδια (και οι περισσότεροι από εμάς θέλουν), δεν υπάρχει λόγος να μην χρησιμοποιούμε τον όρο "ανοιχτή πρόσβαση" μέχρι να το πετύχουμε. Η απόσυρση εμποδίων τιμής και αδειών είναι ένα μεγάλο οροπέδιο που αξίζει να το αναγνωρίζουμε με ένα ειδικό όνομα.
- Η ανοιχτή πρόσβαση είναι είδος πρόσβασης, και όχι είδος επιχειρησιακού μοντέλου, αδειών ή περιεχομένου.
- Η ανοιχτή πρόσβαση δεν είναι είδος επιχειρησιακού μοντέλου, άδειας, ή περιεχομένου.
- Υπάρχουν πολλά επιχειρησιακά μοντέλα συμβατά με την ανοιχτή πρόσβαση, π.χ. πολλοί τρόποι για να πληρωθούν οι λογαριασμοί ώστε οι αναγνώστες μπορούν να έχουν πρόσβαση στο υλικό χωρίς χρεώσεις. Μοντέλα που λειτουργούν καλά με μερικούς τομείς και ομάδες μπορεί να μην λειτουργούν καλά αλλού. Κανείς δεν υποστηρίζει ότι ένα πλάνο λειτουργεί παντού.
- Υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ των ειδικοτήτων που επηρεάζουν τη χρηματοδότηση της ανοιχτής πρόσβασης. Δεν θα έπρεπε να προσδοκούμε ότι η ανοιχτή πρόσβαση θα έχει την ίδια εξέλιξη σε όλες τις ειδικότητες με τον ίδιο βαθμό. Η μεγαλύτερη εξέλιξη και διαμάχη συντελείται στους τομείς του STM (Science, Technology, Medicine) (Επιστήμη, Τεχνολογία, και Ιατρική), αλλά η ανοιχτή πρόσβαση είναι εξίσου χρήσιμη και εφικτή και στις ανθρωπιστικές επιστήμες.
- Νέα μοντέλα ανοιχτής πρόσβασης αναπτύσσονται, και παλαιότερα εξετάζονται και αναθεωρούνται συνεχώς. Υπάρχει μεγάλος χώρος για δημιουργία στην εξεύρεση τρόπων να πληρωθεί το κόστος των περιοδικών αξιολογημένης έρευνας ή ενός αποθετηρίου γενικού σκοπού, και δεν έχουμε ακόμα εξαντλήσει την εξυπνάδα και εφευρετικότητα μας.
- Η ανοιχτή πρόσβαση δεν είναι ένα είδος αδειοδότησης. Υπάρχουν πολλών ειδών αδειοδοτήσεις συμβατές με την ανοιχτή πρόσβαση, για παράδειγμα υπάρχουν πολλοί τρόποι για να απομακρύνουμε εμπόδια αδειών για τους χρήστες και να τους ενημερώσουμε τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν με το περιεχόμενο. Δείτε τα παραπάνω μέρη για τα εμπόδια αδειών και αδειοδότησης.
- Η ανοιχτή πρόσβαση δεν είναι είδος περιεχομένου. Κάθε είδος ηλεκτρονικού περιεχομένου μπορεί να είναι ανοιχτής πρόσβασης, από κείμενα και λογισμικό, ηχητικά μηνύματα, βίντεο, και πολυμέσα. Το κίνημα ανοιχτής πρόσβασης επικεντρώνεται στα ερευνητικά άρθρα αξιολογημένης έρευνας και στις προ-δημοσιεύσεις τους. Ενώ τα περισσότερα από αυτά είναι απλά κείμενα, ένας μεγάλος αριθμός συνδυάζει κείμενο με εικόνες, δεδομένα, και τρέχων κώδικες. Η ανοιχτή πρόσβαση επίσης εφαρμόζεται και σε μη-ακαδημαϊκό περιεχόμενο, όπως μουσική, ταινίες, νουβέλες, ακόμα και αν αυτός δεν είναι ο στόχος των περισσότερων υποστηρικτών της ανοιχτής πρόσβασης.
- Η ανοιχτή πρόσβαση εξυπηρετεί τα συμφέροντα πολλών ομάδων.
- Συγγραφείς: Η ανοιχτή πρόσβαση προσφέρει ένα παγκόσμιο κοινό μεγαλύτερο από κάθε περιοδικό με συνδρομή, όσο έγκριτο και διάσημο αν είναι, και εξακριβωμένα αυξάνει την ορατότητα και επιρροή της δουλειάς τους.
- Αναγνώστες: Η ανοιχτή πρόσβαση τους δίνει ανεμπόδιστη πρόσβαση στη λογοτεχνία που χρειάζονται για την έρευνα τους, χωρίς να περιορίζεται από τoυς προϋπολογισμούς των βιβλιοθηκών που παρέχουν πρόσβαση. Η ανοιχτή πρόσβαση αυξάνει τη δύναμη πρόσβασης και ανάκτησης των χρηστών. Η ανοιχτή πρόσβαση επίσης δίνει πρόσβαση χωρίς εμπόδια και στο λογισμικό που χρησιμοποιούν στην έρευνά τους. Η ελεύθερη διαδικτυακή βιβλιογραφία αποτελείται από ελεύθερα διαδικτυακά δεδομένα για λογισμικό που διευκολύνει την αναζήτηση σε όλο το κείμενο, την ευρετηρίαση, περίληψη, μετάφραση, αναζήτηση, σύνδεση, συστάσεις, ειδοποιήσεις, "mash-ups" και άλλες μορφές επεξεργασίας και ανάλυσης.
- Δασκάλους και μαθητές: Η ανοιχτή πρόσβαση φέρνει ισότητα μεταξύ πλούσιων και φτωχών σχετικά με τις βασικές πηγές και εξαλείφει την ανάγκη για πληρωμές ή άδειες για αναπαραγωγή και διάδοση του περιεχομένου.
- Βιβλιοθήκες: Η ανοιχτή πρόσβαση λύνει το πρόβλημα της κρίσης τιμών για τα επιστημονικά περιοδικά. Επίσης λύνει το πρόβλημα που ο Peter Suber αποκαλεί η κρίση αδειών. Η ανοιχτή πρόσβαση επίσης εξυπηρετεί τα συμφέροντα των βιβλιοθηκών με άλλους, άμεσους τρόπους. Οι βιβλιοθηκονόμοι θέλουν να βοηθήσουν τους χρήστες να βρουν τις πληροφορίες που χρειάζονται, ανεξάρτητα από τους περιορισμούς που θέτονται από τους προϋπολογισμούς για τη συλλογή της βιβλιοθήκης. Οι ακαδημαϊκοί βιβλιοθηκονόμοι θέλουν να βοηθήσουν τους καθηγητές να αυξήσουν το κοινό και την επιρροή τους, και να βοηθήσουν το πανεπιστήμιο να αυξήσει το ερευνητικό του προφίλ.
- Πανεπιστήμια: Η ανοιχτή πρόσβαση αυξάνει την ορατότητα των καθηγητών και της έρευνας, μειώνει τα έξοδα των περιοδικών, και εξυψώνει την αποστολή να μοιράζουν γνώσεις.
- Περιοδικά και εκδότες: Η ανοιχτή πρόσβαση κάνει τα άρθρα περισσότερο ορατά, ανακαλύψημα, αναζητήσημα, και χρήσιμα. Αν ένα περιοδικό είναι ανοιχτής πρόσβασης, τότε μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτήν την ορατότητά του να προσελκύσει συνδρομές και διαφημίσεις, αλλά και αναγνώστες και παραπομπές. Αν ένα συνδρομητικό περιοδικό παρέχει ανοιχτή πρόσβαση σε μέρος του περιεχομένου του (π.χ. επιλεγμένα άρθρα σε κάθε τεύχος, τα προηγούμενα τεύχη μετά από κάθε περίοδο, κτλ.), τότε μπορεί να χρησιμοποιήσει την αυξανόμενη ορατότητά του για να προσελκύσει όλα τα κοινά οφέλη και επιπροσθέτως και τις συνδρομές. Αν ένα περιοδικό επιτρέπει ανοιχτή πρόσβαση μέσω της αρχειοθέτησης της προδημοσίευσης, τότε έχει μεγαλύτερες δυνατότητες να προκαλέσει συγγραφείς από τα περιοδικά που δεν επιτρέπουν την αρχειοθέτηση προδημοσιεύσεων. Φυσικά τα περιοδικά με συνδρομή και οι εκδότες τους έχουν αντισταθμιστικά συμφέροντα και συχνά αρνούνται ή αντιτίθενται στην ανοιχτή πρόσβαση. Αλλά το να θεωρούμε ότι όλα τους τα συμφέροντα είναι αντίθετα με την ανοιχτή πρόσβαση υπεραπλουστεύει την κατάσταση.
- Χρηματοδότες: Η ανοιχτή πρόσβαση αυξάνει την επιστροφή της επένδυσης τους στην πρόσβαση, κάνοντας τα αποτελέσματα της χρηματοδοτούμενης έρευνας ευρέως διαθέσιμα, περισσότερο ανακαλύψημα, ανακτήσιμα, και χρήσιμα. Όταν οι χρηματοδότες εκταμιεύουν δημόσιους πόρους, η ανοιχτή πρόσβαση βοηθάει επίσης και με ένα δεύτερο τρόπο, με το να παρέχει θεμελιώδη δικαιοσύνη στους φορολογούμενους ή πρόσβαση κοινού στα αποτελέσματα της έρευνας που χρηματοδοτήθηκε από δημόσιους πόρους.
- Κυβερνήσεις: Σα χρηματοδότες έρευνας, οι κυβερνήσεις ωφελούνται από την ανοιχτή πρόσβαση με όλους τους τρόπους που επωφελούνται οι χρηματοδότες (δείτε παραπάνω). Η ανοιχτή πρόσβαση επίσης προωθεί τη δημοκρατία με το να μοιράζει μη-απόρητες κυβερνητικές πληροφορίες όσο το δυνατόν ευρύτερα.
- Πολίτες: Η ανοιχτή πρόσβαση τους δίνει πρόσβαση σε αξιολογημένη έρευνα, που η περισσότερη δεν είναι διαθέσιμη στις δημόσιες βιβλιοθήκες, και παρέχει πρόσβαση στην έρευνα που έχουν ήδη πληρώσει μέσω των φόρων τους. Αλλά ακόμα και αυτοί που δεν ενδιαφέρονται να διαβάσουν αυτήν τη βιβλιογραφία οι ίδιοι θα ωφεληθούν έμμεσα γιατί οι ερευνητές θα ωφεληθούν άμεσα. Η ανοιχτή πρόσβαση επιταχύνει όχι μόνο την έρευνα, αλλά και τη μετάφραση της έρευνας σε καινούργια φάρμακα, χρήσιμες τεχνολογίες, επίλυση προβλημάτων, και αποφάσεις που ωφελούν όλους.
- Η ανοιχτή πρόσβαση από ιστορικής άποψης:
- Τα επιστημονικά περιοδικά δεν πληρώνουν τους συγγραφείς για τα άρθρα τους, και δεν το έχουν κάνει αυτό από την εποχή που τα πρώτα περιοδικά δημιουργήθηκαν στο Λονδίνο και το Παρίσι το 1665. (Δείτε Jean-Claude Guédon, In Oldenburg's Long Shadow.)
- Τα περιοδικά αναπτύχθηκαν γιατί ήταν πιο επίκαιρα από τα βιβλία. Για τους αναγνώστες τα περιοδικά ήταν καλύτερα από τα βιβλία για τη γρήγορη ενημέρωση σχετικά με τη δουλειά άλλων. Για τους συγγραφείς ήταν καλύτερα από τα βιβλία γιατί μοιράζονταν νέα δουλειά γρήγορα με τον περισσότερο κόσμο και γιατί είχαν προτεραιότητα εν συγκρίσει με άλλους επιστήμονες που εργάζονταν στο ίδιο θέμα. Τα περιοδικά έδωσαν στους συγγραφείς το όφελος της γρήγορης, δημόσιας σφραγίδας της δουλειάς τους. Επειδή οι συγγραφείς επιβραβεύονταν με αυτούς τους γρήγορους, μη απτούς τρόπους, αποδέχτηκαν το γεγονός ότι τα περιοδικά δεν έχουν τους πόρους να τους πληρώσουν. Με τον χρόνο, το κέρδος των περιοδικών μεγάλωσε αλλά οι συγγραφείς συνέχισαν την παράδοση να γράφουν άρθρα για την επιρροή, όχι για λεφτά.
- Η ανοιχτή πρόσβαση ήταν φυσικά και οικονομικά απίθανη στην έντυπη εποχή, ακόμα και αν ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων το επιθυμούσε. Οι χρεώσεις όχι μόνο ήταν αναπόφευκτες για τα έντυπα περιοδικά, αλλά ήταν και προσιτές μέχρι και το 1970, όταν ξεκίνησαν να αυξάνονται υψηλότερα και από τον πληθωρισμό. Οι τιμές συνδρομών των περιοδικών έχουν αυξηθεί περίπου τέσσερις φορές πάνω από τον πληθωρισμό από το 1986. Συμπτωματικά, ενώ οι τιμές των περιοδικών γίνονταν απρόσιτες, το διαδίκτυο αναπτύχθηκε για να προσφέρει μια εναλλακτική.
- Δεν έχει σημασία αν κατηγορούμε τα μη προσιτά περιοδικά επειδή οι τιμές των εκδοτών είναι υπερβολικές ή τον ανεπαρκή προϋπολογισμό των βιβλιοθηκών. Αν επικεντρωθούμε στους εκδότες, δεν έχει σημασία αν τους κατηγορούμε για απληστία ή για αθώες δυνάμεις αγοράς (αυξανόμενα κόστη και νέες υπηρεσίες). Οι κατηγορίες είναι άσχετες και διασπούν τη προσοχή μας. Ο όγκος της γνώσης που δημοσιεύεται μεγαλώνει γρήγορα και πάντα θα μεγαλώνει περισσότερο από τον προϋπολογισμό των βιβλιοθηκών. Έτσι, η ανοιχτή πρόσβαση έρχεται σε ισορροπία με την ανάπτυξη της γνώσης και η πρόσβαση με συνδρομή όχι. Έχουμε ήδη (εδώ και καιρό) φτάσει στο σημείο στο οποίο ακόμα και τα εύπορα ερευνητικά ιδρύματα δεν μπορούν να πληρώσουν πρόσβαση σε όλη την ερευνητική βιβλιογραφία. Η ακριβή πρόσβαση στα άρθρα των περιοδικών δεν θα ισοσταθμιστεί με τη συνεχόμενη, εκρηκτική ανάπτυξη της γνώσης ακόμα και αν οι τιμές ήταν χαμηλές σήμερα και υπήρχε εγγύηση για να παραμείνουν χαμηλές για πάντα.
- Η κρίση των τιμών είναι μόνο ένας παράγοντας για την εξάπλωση της ανοιχτής πρόσβασης. Ακόμα και αν οι ερευνητές δε στρεφόντουσαν στην ανοιχτή πρόσβαση για να προσπεράσουν τα δυσβάσταχτα τέλη πρόσβασης, θα στρεφόντουσαν για να εκμεταλλευτούν το διαδίκτυο σα μια δυναμική νέα τεχνολογία άμεσης διάδοσης της γνώσης, με ένα παγκόσμιο κοινό, με μηδενικό οριακό κόστος, σε ψηφιακή μορφή που επιδέχεται απεριόριστη επεξεργασία.
- Για μια σχηματική ιστορία της ανοιχτής πρόσβασης, δείτε το χρονοδιάγραμμα (timeline) στο OAD για το κίνημα της ανοιχτής πρόσβασης.
Επιπλέον Ανάγνωση
- Alliance for Taxpayer Access. From SPARC.
- Create Change. From ARL, ACRL, and SPARC.
- Creating an Information Commons Through Open Access. My longer, slower introduction to OA.
- Enabling Open Scholarship (EOS). From a group of European research institutions led by the Université de Liège.
- (Mis)Leading Open Access Myths. From BioMed Central.
- Open Access Directory (OAD). A wiki I co-founded with Robin Peek in April 2008. Some key OAD lists:
- Open Access Scholarly Information Sourcebook (OASIS). From Leslie Chan and Alma Swan.
- Open Access Tracking Project (OATP). A real-time alert service I launched in April 2009.
- What you can do to promote open access. My old list, in need of updating.
This is a very selective list. For more, browse my blog archive (2002-2010), newsletter archive (2001 to present). Or search them both, and my other writings on OA:
Peter Suber
Berkman Fellow, Harvard University
Senior Researcher, SPARC
Research Professor of Philosophy, Earlham College
Open Access Project Director, Public Knowledge
peter.suber@gmail.com
This overview is also available in Chinese (October 2011), German (September 2011), Russian (January 2012), and Slovenian (July 2005). I welcome other translations.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 3.0 United States License.
http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/us/